رضا شاه

بسم الله الرحمن الرحیم

 

در کتاب "از سیاست تا فرهنگ" از دکتر حسام الدین آشنا به تغییرات سیاسی که منجر به تغییرات فرهنگی شده است پرداخته شده است. نحوه عملکرد رضا شاه و سیاست هایش و نتایجش و تغییراتی که ایجاد شده است. 

مسئله جالب و قابل توجهی که برایم داشت این بود که رضا شاه در ابتدای کارش که میخواست بصورت قانونی حکومت قاجار را منتفی کند و خودش زمام همه ی امور را بدست بگیرد ظواهر را رعایت میکرد. چون سپه سالار مملکت بود و مراکز نظامی زیر دستش بود در این اماکن عزاداری به پا کرد و دسته ی نظامیان از اون سینه زن های خفن بازار بودن و خودش و چندی از سرآن جلوی دسته گل به سرشون میمالیدند و از این صوبتا. 

چندی بعد هم با تبعید 3تن از علما که یکی از این علما آیت الله نایینی هستند، رضاشاه به قم رفته و علما را میبیند و احترام میگذارد و مسائلی که نمیدانیم چه هست میگذرد، و  فردایش نامه ای به امضای 3تن علمای تبعیدی عراق با مضمون ملغی شدن مشروطیت و به رسمیت شناخته شدن رضا شاه از علما صادر میشود. و مبارزات آیت الله مدرسی و طرفدارانش حول استقرار مشروطیت سخت و با شکست مواجه میشود. علمای تبعیدی هم چندی نشده به عراق بازمیگردند و رضا شاه میماند و ایران و جریان تحت فشار مشروطه خواهی که دیگر چندان کاری هم دستش نیست. 

رضاشاه پس از این دوران ظاهر داری با ترکیه و آتاتورک آشنا میشه و رمز پیشرفت مملکت رو کنار گذاشتن سنت، تقلید از غرب، تقویت احساسات ناسیونالیستی و تغییر ظاهر سرخورده ی ملت ایران میبیند. 

رویکرد ظاهرگرای رضاشاه تحت تاثیر روشنفکران دوران مشروطه و زمانش بوده است. و نتایجش با رجوع به آمار مشخص میشود در امور اقتصادی و علمی و فرهنگی توفیقاتی نداشته ایم. هرچند تحرکاتی بوده است. 

------

پ ن: در مواجه با جریان های مهدوی که با ولایت فقیه مخالف هستند عرض میکنم، علمای بزرگ در حمایتشان از رضا شاه آیا میدانستند کار به جایی خواهد کشید که حوزه های علمیه تعطیل، آیت الله مدرسی توسط رضاشاه ترور، حجاب به زور از سر زنها کشیده و دیگر کارهای خلاف دین و شرع انجام خواهد شد؟ بنظر میرسد در عملکرد سیاسی علمای بزرگ باید تحقیق و تقحص بیشتری شود و تلاش شود درک بهتری از درک سیاسی بزرگان حاصل شود.

------

پ ن: چندی پیش توییت زدم: «ایران بیش از 200 سال است تحقیر شده است و خود تحقیری بخشی از فرهنگ ما شده است». بافرض آنکه شاه دست نشانده نبوده است و با نبوغ خودش یا به خاطر خودسری مامور انگلیس وی به حکومت رسیده است، و بیان این نکته که وی هدف نیکویی داشته و میخواسته است مملکت را از بدبختی و سرخوردگی و عقب ماندگی نجات دهد، نباید فراموش کرد که رویکردی که وی در پیش گرفت نتیجه ای جز بی هویتی، خود تحقیری و عقب ماندگی بیشتر نداشته است. 

با رجوع به تاریخ چنین درس میگیریم که بزرگترین پروژه ما احیاء هویت ایرانی اسلامی است. تکنیک ها و راه کار ها باید زاییده ی این هویت بوده باشد تا متناسب با این بوم و فرهنگ راهگشایی کند و شکست های گذشته را به بار نیاورد. نباید فراموش کنیم تقلید کور از غرب، وابستگی منفعلانه به غرب یا شرق هیچ کدام چیزی جز تجدید وضع موجود را برایمان نداشته است.

امروز فرهنگ مقاومت ایده ای جدید در برابر فرهنگ جهانی غربی است، یک ضدجریان که در برابر تهاجم استعماری غرب قد علم کرده است و خواهان تجلی هویتی جدید است. با گفتمانی متفاوت از نظام های امانیستی غربی. 

امید است فرهنگ مقاومت بیش از پیش ساخته و پرداخته شود و سازوکارهایش در مملکت ما تعریف و اجرایی شود و از اصطکاک و سختی های زندگی مردم بکاهد تا ان شالله به هدف نهایی انقلاب نزدیک شویم. 

 

"اللهم عجل لولیک الفرج"